Tết

Tết is het Chinese (lunar) nieuwjaar. Dit jaar gingen we het jaar vanuit het jaar van de slang, op de dag van de eerste nieuwe maan van het kalenderjaar het jaar van het paard in (en nee, niet dit).  Chinees nieuwjaar valt meestal ergens in Januari/februari – afhankelijk van de maanstand dus.

Dat kalendersysteem doen ze al een tijdje: vanaf de Han dynastie (206-220 BC). Zoals we allemaal sinds die tijd weten is het heelal opgebouwd uit vuur, water, aarde, hout en metaal, en die hebben dan allemaal weer hun specifieke interacties met de 12 dieren waaruit 1 maan cyclus bestaat. Zo is dit jaar het jaar van het houten paard – het volgende jaar van het houten paard maak ik dus niet meer mee, aangezien dat eens in de 60 jaar is.

  

Mocht je geboren zijn in het jaar van het paard, dan ben je, net als een paard: snel zelfstandig, energiek, actief, rechtdoorzee, positief, communicatief en gevat (weer wat geleerd over paarden bij deze…).

Mocht dit allemaal niet kloppen, dan zijn er ook nog maandelijkse dieren (je innerlijke dieren), dagelijkse dieren (je echte dieren) en zelfs uurlijke dieren (je geheime dieren) die zich ook nog eens zich met alles bemoeien, en dus heel goed kunnen verklaren als er niks klopt van je chinese horoscoop.

Slim bedacht zou ik zeggen, al weet ik niet of ze dat later hebben toegevoegd, toen het allemaal niet bleek te kloppen.. “ja, maar, euh…. Er zijn ook nog andere dieren, en die hebben ook invloed….”

Het is allemaal redelijk gestructureerd in het Chinese horoscoop leven: om de 12 jaar – dus in elk jaar van de sterrenbeeld waarin jij bent geboren – dan heb je gewoon een pech jaar. Behalve als je iets roods draagt, maar dan moet dat wel door iemand anders aan jou zijn gegeven.

Ben je een paard, dan zijn de volgende dingen ook alvast voor je geregeld: lievelingskleur (groen, rood, paars);  geluksgetallen (3, 4, en 9) en jasmijn is je favo bloem. Kijk, ik weet na 41 jaar nog steeds niet wat mijn favoriete getal, of kleur, of bloem is – ik ga binnenkort eens kijken hoe dat zit voor het jaar van de rat (wat op zich wel een passend sterrenbeeld is voor me).

Voor iedereen geld dat ze dit jaar sterk in hun schoenen en achter hun principes staan, wat onderhandelen moeilijk maakt. Zo hadden de duitsers – 2 jaren van het paard geleden – de muur omgegooid, en de twee landen weer samengevoegd. Maarja, die doen dan ook weer niet aan chinese horoscopen..

Wat dan wel weer klopt: het verdwijnen van die kwijtgeraakte vlucht dit jaar, waardoor de relatie tussen China en Maleisie (die allebei wel chinees kalenderen) nou niet echt op z’n top is (en dat in “het jaar van de vriendschap tussen China en Maleisie”.. lijkt Nederland/Rusland wel..). Daarnaast was de slag van Dien Bien Phu (1954) ook in het jaar van het paard, wat het einde van de Franse bezetting  van Vietnam betekende. Ik zeg: bewijs geleverd. Als je als katholiek 2 bewijzen (ja, bewijzen, he.. zoals die gekke oude vrouw die in het bos woont en onverstaanbaar brabbelt – die heeft het ook gezien) moet leveren van de wonderen die je hebt verricht om het sintschap te behalen, dan vind ik deze 2 bewijzen ook genoeg voor het valideren van het chinees horoscoop verhaal.

In Vietnam heet dat hele chinese nieuw jaar gebeuren dus Tết. In zijn volledige vorm betekent het “het feest van de eerste morgen van de eerste dag”. Het wordt ook gezien als de eerste dag van de lente, en heet soms ook lentefestival – waardoor hele straten en huizen worden volgeplempt met bloemen decoraties, iedereen rondrijdt met boompjes met lentebloesem of sinaasappeltjes op de brommer. Geel en oranje (en hier in het noorden een roze bloesem) zijn dus ook veel geziene kleuren.

Voor degenen die denken “hee, dat woord komt me bekend voor”: in 1968 was het Tết offensive

van de Vietcong, wat dan weer heel anders is dan dit stukje, maar in de link kan je er veel meer over lezen.

 Het is een tijd van samenzijn met vrienden en familie, huis schoonmaken (maar dan wel vooraf, in de eerste dagen van het nieuwe jaar mag er niet geveegd worden, want dan kan je het geluk wel eens wegvegen..), tempels bezoeken, voorouders vereren, rode enveloppen met geld (wel een spiksplinternieuw briefje) aan kinderen geven, samen eten, en drinken. Heel veel drinken…

Officieel krijgt iedereen in Vietnam daar een week voor vrij om Tết te vieren met familie, die vaak een eind weg woont. In de echte wereld, betekent het dat vanaf een week of 5 voor de vakantie week iedereen al een beetje aan het afbouwen is, rond 3 weken van tevoren niemand echt meer aan het werk is (behalve de beerverzorgers en veterinaire staf natuurlijk), en pas een week of 3 na Tet weer het leven z’n gewone gangetje gaat- want “Tja, het is net Tết geweest”….

De altaars voor de voorouders bij mensen thuis staan nog voller dan de rest van het jaar, met veel fruit, rijst, biscuitjes, honing, rijstwijn, blikjes bier, etc.

In de weken voor Tết, en tijdens de vakantie dagen (ik had dienst in die tijd) werd ik bijna alke avond na het werk wel bij een van de dierverzorgers uitgenodigd. En elke keer werd weer groots uitgepakt. Ze hebben misschien niet veel, maar alles word uit de kast gehaald om de gasten te pleasen. De dames staan dan fantastische maaltijden (soms wel voor een man of 40 ) voor te bereiden op een houtvuurtje – heel knap.

En dan gezellig met z’n allen op de grond zitten, er wordt vaak gespeeched, mensen worden publiekelijk bedankt,  en een collega voornamelijk hield maar niet op om trots de vergrote foto’s van zijn kinderen voor de universiteit waar ze op zitten aan te wijzen, en keer op keer op te proosten. Lief. Zijn oudste was net klaar op de uni – en dan ga ik denken: man, die beste meneer is 2 jaar ouder dan ik….. :-/

Publiekelijke proosten dus, maar ook heel persoonlijke, waar mensen naar je toe komen om samen een shotje rijstwijn te nemen, en dan handen schudden, schouders kloppen, knuffelen (afhankelijk van de hoeveelheid rijstwijn gedronken), en op de foto natuurlijk.

Bier op? Dan even snel een schietgebedje richting altaar, en dan pak je gewoon een van die blikjes - of koekjes, of wat daar ook maar staat… J

Veel – heerlijk - eten dus, veel bier, en heel veel rijstwijn. 

Rijstwijn wordt meestal of in gerecyclede waterflessen, of plastic tassen (los) meegebracht. In het geval van tet, dan komen de jerrycans... Dat giet je dan in een kommetje, en daar dip je dan je shotglaasje in..

Maar ook een keer een heel speciale, uit het zuiden meegenomen.

It goes a little something like this: men stoppe rijst in een aardewerk vaas, en sluit deze af met gevlechte pambladeren. Laat dit goedje een tijdje gisten, en als je er klaar voor bent, dan vul je de pot met water (of, doe eens gek – een kant en klare rijstwijn), en dan met z’n allen door middel van natuurlijke rietjes van ongeveer een meter lang, met z’n allen uit 1 pot lurken.  En dan mensen beschuldigen van nepdrinken als er word geproost J

Meestal gaat een avondje samenzijn in een redelijk rap tempo, en loop je zwalkend naar huis rond een uur of 9, na 2.5 uur aan de lopende band rijstwijnshotjes te hebben gedaan..

Oh en Karaoke natuurlijk..

En dan gaat het natuurlijk fout. Een keer zijn we doorgegaan naar een Karaoke bar, en werd het een hele wazige bedoeling. Met als resultaat: 1 kapotte microfoon, en een heleboel gehannes.

En toen besloot een van onze beste medewerkers zelf maar een professionele karaoke set te kopen, zodat iedereen gewoon lopend naar huis kan enzo. Handig, en fijn idee. Zijn vrouw was daar bij thuiskomst minder blij mee, aangezien ze geld hadden gespaard om het huis eindelijk eens te verven – wat nu in een megagrote karaoke installatie was geinvesteerd..

To the Rescue!

Eergisteren was mijn eerste rescue - twee beertjes ophalen in Xuan Lien, waar ze 2 jaar geleden waren geconfisceerd door n ranger die bij een meneer die zich raar gedroeg twee berenjongen in de rugzak vond. 
Sinds die tijd woonden ze in een verblijf achter het kantoor van de directie van het natuurgebied. Dat gebied is vlakbij de grens met Laos, en dus een belangrijke plek in de handel en transport van illegaal gevangen dieren in Laos - vaak op doortocht naar China, waar de beertjes dan hoogstwaarschijnlijk onder afschuwelijke omstandigheden zouden worden gehouden in kleine galfabriekkooitjes om vaak gal af te tappen...

Een duitse meneer heeft 2 jaar geprobeerd om ze uiteindelijk vrij te laten, maar dat liep allemaal niet helemaal vlekkeloos, waardoor de vietnamese verzorger uiteindelijk contact met ons opnam om veterinaire hulp te vragen. Ik ben er toen in december geweest, en van het een kwam het ander, en konden wij ze gelukkig opvangen - nadat ik een uitgebreid rapport had geschreven met de aanbeveling dat ze niet vrijgelaten konden worden, aangezien het mannetje in ieder geval aan een oog blind was.

Het is een uur of 5-6 rijden naar het zuiden. Best spannend, eigenlijk. Zeker aangezien ik wist dat er ook een aantal journalisten en een TV crew bij waren, en dat het communications team alles live zou updaten op facebook en twitter enzo. Wel supergaaf natuurlijk, dat iedereen op de hoogte is van wat we aan het doen zijn...

Zoals alles hier gaat de overdracht heel officieel, en onder het goedkeurend oog van "uncle Ho". Een hele lange speech van de directeur, een iets kortere van onze directeur (hij houdt niet zo van lange speeches, en is wat dat betreft een uitzondering in Vietnam), en toen weer een speech van de directeur, die afsloot met "nu zijn ze van jullie, dr Joost: vertel ons maar wat te doen, vanaf nu heb jij de leiding". 
Vet :-)
(ja, kinderachtig, maar ik blijf blij worden met dit soort erkenning van dat ik toch wel iets heb bereikt...)

En over de uitspraak van mijn naam zullen we het maar niet hebben- dat is in het gunstigste geval "Zost", iets minder leuk "Zot" :-/, en minst leuk "Zok" wat dan weer zoiets betekent als 'idioot' in het Vietnamees.. 

En dan gaat het echt beginnen. 
Verdovings pijltje klaarmaken, en zorgen dat die beertjes niet wakker worden in de tijd dat ze worden onderzocht, met een man of 30 eromheen, allemaal druk fotograferend met hun telefoontjes... 
Daar moet je dus echt niet aan denken, dat zo'n beer halverwege opstaat.... Ik merkte dus ook dat toen ik mijn verdovingspijltje vulde, dat mn handen tocht best wel aan het trillen waren... Maar het ging best goed: pijltje goed gemikt, beer plat, maar nog niet helemaal goed weg, aangezien er nog wat reflexen aanwezig waren. Dus iets meer verdoving gegeven voor de zekerheid..

En dan, vastgelegd door een heleboel cameras die beertjes even healthchecken.. 
Raar, maar in het begin ben je dan heel erg bewust van wat je doet, en hoe, terwijl na een tijdje dan maken die camera's echt helemaal niks meer uit...
Mooi werk hoor. 
Echt genieten geblazen (*ffff*)..
Beetje echo-en, beetje onderzoeken, goed oogonderzoek - we hebben echt zulke mooie apparatuur.. Heerlijk na een paar jaar wat minder equiped te zijn in de Indo rescue centres.. En natuurlijk heel blij met mijn dierenartsassistent J. 
Gottegot, wat maakt het hebben van een paar assistentes het leven makkelijk.... Ik was dat eigenlijk niet gewend, maar denk dat ik nu al niet meer zonder kan.. :-)

Het mannetje bleek nu aan twee ogen blind te zijn, wat niet zo leuk is natuurlijk, maar als je dan toch een blinde beer bent, dan heeft deze wel ontzettende mazzel aangezien er over een paar maanden een paar veterinaire oogspecialisten komen, die hem kunnen opereren, waardoor hij vrolijk kijkend de komende jaren in ons opvangcentrum kan doorbrengen.

Omdat ik redelijk gul was geweest met mijn verdoving, duurde het echt wel heel lang voordat ze allebei wakker werden, en we op pad konden gaan. Eerst nog even wat eten en een celebratory biertje - ik stond stijf van de adrenaline, dus niet veel trek, maar als het dan voor je staat, merk je dat je toch eigenlijk wel trek hebt... 
Maargoed, nog een laatste keer checken, en op pad met de veterinaire volgauto achter de truck met beren aan.

Onderweg nog een paar keer gestopt om te kijken hoe het gaat, en om wat bananenbladen langs de weg te kappen om ze een beetje te vermaken. Mooi speelgoed is dat voor de beertjes, je kan het eten, mee spelen, in stukjes scheuren, een nest mee bouwen - multifunctioneel.
Het regende flink, de wegen zaten vol, dus duurde het allemaal wat langer dan gehoopt..
Uiteindelijk kwamen we rond een uur of 10 aan in het opvangcentrum, er stonden een aantal mensen enthousiast te wachten, die allemaal de gebeurtenissen hadden gevolgd op internet. 

 Aan het eind van de dag, bij aankomst in ons rescue centre, nog even snel beertjes gechecked - ik zat ik onder de berenstront, en best wel moe, maar zo gelukkig. 
Ik ben echt zo'n mazzelpik dat ik werk heb waar ik zo intens van geniet.

En weet je wat dan NOG mooier is?
Eind van de maand gaan we weer een beer redden, dit keer helemaal in het zuiden van Viet Nam, een paar uur rijden van Ho Chi Minh City. 
En laat dat nou net de beste plek om te surfen/kiteboarden zijn in Viet Nam :-)
Ik ga dus een lang weekend van tevoren daar al naartoe, beetje surfen en op het strand hangen, en dan beertje redden, en 2 dagen lang door heel Viet Nam rijden met desbetreffend beertje..
Mooimooimooimooi